Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε από την Ιστορική και Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας την περασμένη Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως 3 Απριλίου 2016 στις 7.00 μ.μ., στο Παπαστράτειο Μέγαρο Αγρινίου εκδήλωση με τίτλο: «ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ».Η πολύ σημαντική αυτή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με αφορμή δυο γεγονότα, το κλείσιμο ενός ιστορικού κύκλου 50 χρόνων από τότε που η περιοχή της Επισκοπής κατακλίσθηκε από τα νερά της Τεχνικής Λίμνης των Κρεμαστών.
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΠΝΙΓΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ
ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ Ο ΜΙΣΟΠΝΙΓΜΕΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
Στην εκδήλωση που έγινε υπό την αιγίδα της Ι.Μ. Αιτωλίας και Ακαρνανίας και του Δήμου Αγρινίου παρευρέθησαν εκ μέρους του Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Κοσμά ο αιδεσιμολογιώτατος π. Δημήτριος Αντωνίου, εκ μέρους του Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.κ. Ιεροθέου, Τοποτηρητού της Ι.Μ. Καρπενησίου, ο Αρχιερατικός Επίτροπος Αγραίων και εφημέριος του χωριού μας π. Ευάγγελος Φεγγούλης, που κατάγεται από την Επισκοπή, η Αντιδήμαρχος Αγρινίου κ. Μαρία Παπαγεωργίου, ο Κρεντιώτης Αντιδήμαρχος Αγράφων κ. Απ. Μάκας και πολλοί εκπρόσωποι Συλλόγων και Φορέων της περιοχής.
Την εκδήλωση συντόνισε ο αρχαιολόγος και αντιπρόεδρος της Εταιρείας κ. Σταμάτης ο οποίος και διάβασε την εισήγηση που έστειλε ο Ακαδημαϊκός Παναγιώτης Βοκοτόπουλος που για λόγους υγείας δεν μπόρεσε να παραστεί στην εκδήλωση. Ομιλητές της εκδήλωσης ήταν ο αιδεσιμότατος Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Βασιλόπουλος, ο κ. Απόστολος Τσακούμης πρώην Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων και η κ. Κωνσταντίνα Σκανδάλου-Κορδολαίμη, Φιλόλογος. Η εκδήλωση πλαισιώθηκε με έκθεση πλούσιου φωτογραφικού αρχείου τόσο από το Μνημείο και τις σπάνιες τοιχογραφίες του, όσο και από την κατασκευή του Φράγματος στην περιοχή.
Εκ μέρους της Ιστορικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Στερεάς Ελλάδας μίλησε ο Πρόεδρος της Εταιρείας κ. Νίκος Σκιαδάς ο οποίος αναφέρθηκε στην υποχρέωση του Κράτους να τηρήσει την υπόσχεση του και τις δεσμεύσεις του για Δημιουργία Μουσειακών και όχι μόνο Υποδομών στο Νομό μας που θα στεγάσουν και αναδείξουν τον Πολιτιστικό Πλούτο της Αιτωλ/νίας και θα βοηθήσουν στην οικονομική και αξιοποίηση της πανέμορφης περιοχής των Κρεμαστών. Αναγκαίες για το σκοπό αυτό υποδομές είναι η Δημιουργία Πολυδύναμου Πολιτιστικού Κέντρου (Μουσείο Αρχαιολογικό, Βυζαντινό κ.τ.λ.) στις αποθήκες ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ και η κατασκευή σύγχρονου αυτοκινητόδρομου Αγρίνιο-Κρεμαστά-Καρπενήσι.
Ιδιαιτέρως σημαντικό το Συνέδριο αυτό, που επανέφερε στο φως ένα τεράστιο θέμα, όπως είναι ο ιστορικός Ναός της Επισκοπής, ένα Μνημείο 1200 χρόνων. Για όλα αυτά αξίζουν πολλά μπράβο στον άοκνο εργάτη αυτής της προσπάθειας π. Δαμασκηνό Βασιλόπουλο, όπως και στην Ιστορική και Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και στον δυναμικό Πρόεδρο της Νίκο Σκιαδά. Ωστόσο για το σπουδαίο αυτό θέμα, θεωρούμε πως πρέπει να υπάρξουν δυναμικές παρεμβάσεις στην πολιτεία που συνεχίζει να τυρβάζει περί άλλων τυρβάζει, παρεμβάσεις ουσιαστικές προς κάθε αρμόδιο, με ψηφίσματα και συγκεκριμένες προτάσεις τόσο για το Μνημείο όσο και για την γενικότερη ανάπτυξη – αξιοποίηση της λίμνης Κρεμαστών, ως ένα μικρό οφειλόμενο αντίδωρο σε μια κοινωνία που το κράτος την ξερίζωσε βιαίως και της γκρέμισε τα πάντα, χωρίς ποτέ να της ανταποδώσει τίποτε. Σωστές και ουσιαστικές υπήρξαν για το θέμα αυτό οι παρεμβάσεις τόσο του εφημερίου μας όσο και του Αντιδημάρχου Απ. Μάκκα, που πρότεινε την γενικότερη αξιοποίηση της περιοχής της λίμνης Κρεμαστών.
Το χρονικό της βύθισης
Η Παναγία της Επισκοπής, υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας.
Ο βυζαντινός ναός βρίσκονταν στο παλιό χωριό της Επισκοπής Ευρυτανίας, και ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Υπήρξε έδρα της Επισκοπής «Λιτζάς και Αγράφων», από την οποία φέρεται να προήλθε και το ίδιο το όνομα του χωριού. Επίσημα έγγραφα του 20ου αιώνα μαρτυρούν επίσης ότι παλαιότερα λειτούργησε και σαν Καθολικό ιεράς μονής. Το 1965 με την κατασκευή του φράγματος Κρεμαστών, ο ναός βυθίστηκε για πάντα στα νερά της λίμνης που δημιουργήθηκε.
Ο ναός υπολογίζεται ότι πρέπει να χτίστηκε κατά τον 8ο ή 9ο αιώνα, όπως μαρτυρεί το αρχαιότερο στρώμα τοιχογραφιών με ανεικονικό περιεχόμενο, που τοποθετείται στην περίοδο της εικονομαχίας. Συνολικά, ανακαλύφθηκαν το 1965 τρία στρώματα τοιχογραφιών, του 8ου-9ου αιώνα, του 11ου και του 13ου. Επίσης αγιογραφήθηκε και τέταρτη φορά τον 17ο αιώνα, όπου ανάγεται και η εικονογράφηση του κτιστού τέμπλου.
Η Παναγία της Επισκοπής ήταν κτισμένη στη δεξιά όχθη του Μέγδοβα, παραπόταμου του Αχελώου και δέσποζε στη γύρω περιοχή. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο ναός κινδύνεψε από τη διάβρωση της όχθης του ποταμού. Χρειάστηκαν αρκετές εκκλήσεις προς το κράτος για να κατασκευαστεί τελικά το 1955-1959 ένα προστατευτικό τοιχίο που θωράκισε το έδαφος γύρω από το ναό.
Δυστυχώς όμως, το 1961 αποφασίστηκε η κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών και η μοίρα του μνημείου ήταν να χαθεί για πάντα κάτω από τα νερά της λίμνης Κρεμαστών. Παρά τις προσπάθειες των κατοίκων για μεταφορά του ναού σε ασφαλές έδαφος, αυτό δεν κατέστη εφικτό. Τον Ιανουάριο του 1965, λίγους μήνες πριν τη βύθιση του ναού, αποκαλύφθηκαν οι τοιχογραφίες μετά την αφαίρεση του σοβά, και μεταφέρθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο των Αθηνών, όπου εκτείθενται σε ξεχωριστή αίθουσα μέχρι σήμερα.
Τον Μάιο του 2008, με πρωτοβουλία του εφημερίου του χωριού μας π. Ευαγγέλου, που έχει ασχοληθεί πολύ με το τεράστιο αυτό θέμα, ομάδα ερασιτεχνών αυτοδυτών, εντόπισε τον παλαιό ναό σε βάθος 32 περίπου μέτρων κάτω από την επιφάνεια της λίμνης Κρεμαστών, σε πάρα πολύ καλή κατάσταση.
