Μπαίνοντας ο προσκυνητής στο σπήλαιο αυτό βλέπει μία κόγχη κι ένα τέμπλο που συνθέτουν το χώρο του ιερού βήματος. Στην κόγχη ιστορείται η Πλατυτέρα με τέσσερεις ιεράρχες, παραστάσεις που τοποθετούνται χρονικά στον 14ο αιώνα.
Πίσω από το ιερό βήμα το φυσικό σπήλαιο συνεχίζεται κι εκεί βρίσκεται ο τάφος του αγίου, τα λείψανά του, τα οποία όμως, φυλάσσονται σε λειψανοθήκη στον ιστορικό Ι.Ν. του Αη – Γιάννη στο παλιό χωριό. Όπως διαβάζουμε στο συναξάρι του, ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και θαυματουργός ασκήτεψε στην Αιτωλοακαρνανία στα χρόνια του Δεσπότου της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ του Κομνηνού (1237 – 1271 μ.Χ). Γεννήθηκε στο χωριό Μονοδένδρι της Ηπείρου κι εκεί έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Όταν ήλθε σε κατάλληλη ηλικία, νυμφεύθηκε και απέκτησε παιδιά. Εγκατέλειψε, όμως, και οικογένεια και περιουσία και «ἀπό πάντων ελεύθερος» πήγε στην έρημο, για να ζήσει την ζωή της ασκήσεως και της ησυχίας. Αργότερα εγκαταστάθηκε στο βουνό Κανάλα, πέντε περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού Χαλκιόπουλο του Βάλτου. Στο βουνό αυτό βρήκε μια σπηλιά και την έκανε κατοικία του. Εκεί έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του υπομένοντας πολλές θλίψεις, πόνους και βάσανα για την αγάπη του Χριστού.
Πάλεψε πολύ για να υποτάξει την σάρκα στο πνεύμα και με συνεχή νηστεία, σκληρή αγρυπνία και καρδιακή προσευχή, έζησε πραγματικά σαν άσαρκος. Εκοιμήθη σε μεγάλη ηλικία, χωρίς να γίνει αντιληπτός από κανέναν. Φανέρωσε, όμως, ο Θεός την κοίμησή του με εντυπωσιακό και θαυμαστό τρόπο. Όταν ο Όσιος έφευγε από την ζωή, φάνηκαν στον ουρανό αναμμένες λαμπάδες, που αντανακλούσαν ένα δυνατό φως, ορατό από παντού. Οι λαμπάδες κατέβαιναν από τον ουρανό και σταματούσαν στο σημείο που βρισκόταν το λείψανο του Αγίου. Το θεϊκό αυτό σημείο έγινε αντιληπτό στα γύρω χωριά το Βάλτου, καθώς επίσης και στην πρωτεύουσα του Δεσποτάτου της Ηπείρου την Άρτα. Βασίλισσα της Άρτας ήταν τότε η Αγία Θεοδώρα. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός, η Αγία έτρεξε με συνοδεία αρχόντων στο σπήλαιο του Οσίου, βρήκαν το λείψανό του και το κήδεψαν με τιμές εκεί στο σπήλαιο της μετανοίας του.
Εις τιμήν και μνήμη του κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου ημέρα της κοίμησης του Αγίου, πραγματοποιούνται εορταστικές εκδηλώσεις τόσο την παραμονή στο νέο Χαλκιόπουλο όσο και ανήμερα της εορτής στο σπήλαιο.
Στις προγραμματισμένες για φέτος εκδηλώσεις στο Ν. Χαλκιόπουλο, συμμετείχε και η Ιερά Μητρόπολις Καρπενησίου, καθότι όπως είναι γνωστό, ο Άγιος Ανδρέας ανήκει στην χορεία των Ευρυτάνων Αγίων. Στο πρόγραμμα υπήρχε προσκύνημα στο σπήλαιο, όμως ο άστατος καιρός δεν το επέτρεψε.
Έτσι ο Αρχιερατικός Επίτροπος Αγραίων και εφημέριος του χωριού μας π. Ευάγγελος Φεγγούλης, ο εφημέριος της Ενορίας Ευρυτάνων Αγίων π. Γεώργιος Χρυσαφογεώργος, ο από το Χαλκιοπούλο καταγόμενος Διάκονος της Ιεράς Μητροπόλεως π. Νικόλαος Ριζογιάννης και ο Δ/ντης της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής κ. Τάσος Ηλιόπουλος με παιδιά της χορωδίας, εκπροσώπησαν την Ιερά Μητρόπολη Καρπενησίου, την παραμονή της εορτής, μετέχοντας στον Αρχιερατικό Εσπερινό που τελέστηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου και στην Λιτάνευση που ακολούθησε στο χωριό. Μάλιστα ο π. Γεώργιος Χρυσαφογεώργος, Προϊστάμενος του Ιερού Ναού των Ευρυτάνων Αγίων, στην Λιτάνευση έφερε εις χείρας ως μεγάλη ευλογία, απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ανδρέα, ενώ ο Τάσος Ηλιόπουλος με τα παιδιά της χορωδίας έψαλαν από το αριστερό ψαλτήρι στον Εσπερινό.
Μετά το πέρας της Λιτανείας, στον αύλιο χώρο του Ναού, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου, τελέστηκε αρτοκλασία και ακολούθησε Θείο Κήρυγμα από τον Επιχώριο Επίσκοπο κ.κ. Κοσμά. Ο Σεπτός Ποιμενάρχης της γείτονος Ιεράς Μητροπόλεως με τα θεόπνευστα λόγια του, αναφερόμενος στο «κλέος του Χαλκιόπουλου», χαρακτήρισε τον Άγιο Ανδρέα ως μέγα ανθρωπιστή και ως τον Άγιο, παράδειγμα προς μίμηση του σύγχρονου ανθρώπου.
Η πρώτη μέρα της εορτής ολοκληρώθηκε με παρουσίαση προγράμματος με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο, ενώ αίσθηση προκάλεσαν τα σχόλια που ακούστηκαν από κατοίκους του χωριού, για τη μη συμμετοχή του συγχωριανού τους, του Διακόνου π. Νικολάου Ριζογιάννη, στον Εσπερινό και την Λιτανεία, ο οποίος ως γνωστόν πριν χειροτονηθεί, ήταν επί πολλά έτη, ο εκ των διακονούντων την εορτήν αυτήν…
Την επομένη αγιώνυμον ημέρα της εορτής του Οσίου, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Αιτ/νιας και Ακαρνανίας τελέστηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στο σπήλαιο και ακολούθησε παραδοσιακό πανηγύρι, το οποίο όμως «χάλασε» ο βροχερός καιρός.
ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ π. Ε.Φ.
Απολυτίκιον - Ήχος α΄.
Της Καλάνης οικήτωρ και εν σώματι αγγελος, και Χαλκιοπούλου το κλέος, δόξα Βάλτου και καύχημα, υπάρχεις ὡς Ἀνδρέα ἀληθῶς, διὸ καὶ εὐφημοῦμεν σὲ πιστῶς• θεραπεύεις γὰρ νοσοῦντας, καὶ πειρασμῶν λυτρούσαι τοὺς βοῶντας σοι• δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σε θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά σου πᾶσιν ἰάματα.
