Η Δ΄ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη τον συγγραφέα του κατανυκτικότατου και ψυχωφελούς συγγράμματός του που ονομάζεται «Κλίμαξ» λόγω της μεγάλης του αξίας αναγιγνώσκεται συνήθως από την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής στα περισσότερα Ορθόδοξα Μοναστήρια. Αποτελείται από 30 λόγους που ο καθένας τους περιγράφει μια αρετή. Αρχίζοντας οι αρετές από τις πιο πρακτικές και προχωρώντας στις πιο θεωρητικές, ανεβάζουν τον άνθρωπο, σαν από κάποια σκαλοπάτια σε ουράνιο ύψος. Στην κορυφή των αρετών, ο Άγ. Ιωάννης τοποθέτησε την «Αγάπη», ως την υψηλοτέρα των αρετών και αυτή που κάνει τον άνθρωπο κατ’ εξοχήν «όμοιο»με το Θεό.
Α. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓ.ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΪΤΟΥ
Ο Άγιος Ιωάννης «της Κλίμακος», όπως αποκαλείται, είναι από τις μεγαλύτερες ασκητικές φυσιογνωμίες όλων των εποχών. Γεννήθηκε στην Παλαιστίνη περί το έτος 528. Κοιμήθηκε το 603 μ.Χ. σ’ ένα ασκητήριο της μονής Σινά.
Σε ηλικία 16 ετών και αφού σπούδασε καλά την «εγκύκλιον και εξωτερικήν σοφίαν» φεύγει για το όρος Σινά, όπου έζησε με μεγάλη άσκηση και υποταγή κοντά σε εμπειρότατο γέροντα. Μετά από τρία χρόνια σε ηλικία 19 ετών, ο νέος ασκητής φεύγει από τη μονή Σινά και πηγαίνει στην έρημο σε τόπο που λεγόταν «Θωλάς» για το στάδιο της «ησυχίας». Ο θείος έρωτας που φλογίζει την καρδιά του, δεν αφήνει τίποτα να μπει ανάμεσα σ’ αυτόν και «ὃν ήγαπησε ἡ ψυχή του» Θεό. Θέλει να είναι μόνος του σε μια σχισμή ενός βράχου, ανάμεσα ουρανού και γης. Να σκέπτεται, να συλλογίζεται, να προσεύχεται, να συνομιλεί, να δίνεται μοναδικά και ολοκληρωτικά στον Νυμφίο της ψυχής του τον Χριστό. Εκεί στην έρημο του Σινά, μέσα στην ασκητική μοναξιά και τον θείο έρωτα «τοῦ ἀκροτάτου ἐφετοῦ» (δηλ. του πλέον επιθυμητού πράγματος στον κόσμο) πέρασε ο Αγ. Ιωάννης σαράντα ολόκληρα χρόνια.
Η απάντηση στην προφανή απορία του κοινού ανθρώπου, πως μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος τόσα πολλά χρόνια εντελώς μόνος και χωρίς υλικές ανέσεις είναι: «όταν ο άνθρωπος γευθεί λίγο τα «ουράνια», εύκολα καταφρονεί τα «επίγεια». Εξ άλλου είναι γνωστό σ’ αυτές τις εκλεκτές ψυχές, όπως ο ΄Αγ. Ιωάννης της «Κλίμακος» καθ’ όλη την διάρκεια του σκληρού μονήρους βίου, «ὁ Θεός οὐκ ἀμάρτυρον ἑαυτόν ποιεῖ», δηλ. ο Θεός φανερώνει την παρουσία του και την ευαρέσκειά του με διάφορους τρόπους.. Οι άνθρωποι συνήθως αυτοί έχουν θεοπτικές εμπειρίες και αποκαλύψεις, που δύσκολα μπορεί να καταλάβει και να γευθεί ο άνθρωπος του κόσμου.
Έτρωγε πολύ λίγο και κοιμόταν επίσης λίγο, τόσο όσο να μη βλάψει τον νου του από την υπερβολική αγρυπνία. Έφθασε σε μεγάλα ύψη αγιότητος και αρετής και αξιώθηκε μεγάλων "εμπειριών και χαρισμάτων". Το προορατικό του χάρισμα φάνηκε όταν έσωσε από βέβαιο θάνατο τον υποτακτικό του. Αυτός κοιμόνταν κάτω από ένα τεράστιο βράχο. Ο Άγ. Ιωάννης προείδε δια του Αγίου Πνεύματος την πτώση του βράχου ευρισκόμενος στο κελί του και φάνηκε καθ’ ύπνον στο μαθητή του, τον ξύπνησε και τον προέτρεψε να φύγει για να γλυτώσει τον κίνδυνο. Ο βράχος έπεσε αλλά ο μαθητής με την υπερφυσική επέμβαση του αγίου σώθηκε από βέβαιο θάνατο.
Οι μοναχοί της ιεράς μονής του Σινά, εκτιμώντας την σοφία και την αγιότητά του, τον εξέλεξαν ηγούμενο. Μετά από πολλές παρακλήσεις κατόρθωσαν να τον πείσουν να επιστρέψει κοντά τους. Η έρημος όμως είχε κερδίσει οριστικά τον την καρδιά του και τον είλκυε δυνατά. Γι αυτό ύστερα από μικρή παραμονή στο μοναστήρι, ο Άγ. Ιωάννης εγκατέλειψε οριστικά τη μονή και απεσύρθη σε ακατοίκητους τόπους. Επέστρεψε στην αγαπημένη του έρημο και συνέχισε να γεωργεί το «ἂγονόν της» με την ακατάπαυστη «πηγή τῶν δακρύων του» και την χάρη του Θεού. Η πνευματική κληρονομιά που μας άφησε, η «Κλίμαξ» του, υπήρξε ανεκτίμητη.
Όλη η άγια πείρα και «μυστικές εμπειρίες» του Αγίου, βρίσκονται αποθησαυρισμένες στην «Κλίμακά του» που με πολλή ταπείνωση έγραψε, σχεδόν κατ’ επιταγή, όταν του ζητήθηκε από τον ηγούμενο της Μονής Σινά Ιωάννη. Εκεί στην «Κλίμακα» φαίνεται ότι ανέβη στο όρος Σινά και εισήλθε, ως νέος «θεόπτης» Μωυσής, στον θείο γνόφο. Διάβηκε με καθαρό νου τα σκαλοπάτια της ουράνιας κλίμακας, έφθασε στο Θεό, δέχθηκε τον θείο φωτισμό, μας έδωσε τις νέες «θεοχάρακτες πλάκες», με τις οποίες μπορούμε και εμείς να ανεβούμε την πνευματική σκάλα που φέρνει στο Θεό.
Στο συναξάρι του αγίου αναφέρονται οι χαρακτηριστικοί στίχοι:
«Ὁ σάρκα φορῶν καί νεκρός ὢν Ιωάννης (δηλ. Ο Ιωάννης που και όταν ζούσε είχε νεκρώσει την σάρκα του) αἰωνίως ζεῖ καί νεκρός φανείς ἂπνους». Σύγγραμμα λιπών , κλίμακα τῇ ἀνοδῳ (αφήνοντας σύγγραμμα την κλίμακα για την άνοδον). Δείκνυσιν αὐτοῦ πορείαν τῆς ἀνόδου (η οποία δείχνει την πορείαν της ανόδου του).
Το απολυτίκιο του Αγίου ψάλλεται την Δ΄ Κυριακή των νηστειών σε ήχο πλ. δ΄ και έχει ως εξής:
«Ταῖς τῶν δακρύων σου ροαῖς, τῆς ἐρήμου τὀ ἂγονον ἐγεωργήσας, καί τοῖς ἐκ βάθους στεναγμοῖς, εἲς ἑκατόν τούς πόνους ἐκαρποφόρησας, καί γέγονας φωστήρ τήν Οἰκούμενην λάμπων τοῖς θαύμασι,Ἱωάννη πατήρ ἡμών ὃσιε. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν»
Δηλαδή: «Τα πολλά και θερμά σου δάκρυα και βαθείς σου στεναγμοί για τις αμαρτίες και τα πάθη που κυριεύουν τον άνθρωπο, πάτερ Ιωάννη όσιε πότισαν και καλλιέργησαν την άγονη έρημο της ψυχής μας και έφεραν εκατονταπλάσιους πνευματικούς καρπούς. Και συ άγιε πάτερ, έγινες με την αγιότητα και τα θαύματά σου, φωστήρας που λάμπεις σε όλη την οικούμενη. Γι’ αυτό πρέσβευε στο Χριστό το Θεό μας να σώσει τις ψυχές μας».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: π. Ε.Φ.
